Hoe werkt ISO? Belichtingsdriehoek deel 3
Veel mensen fotograferen automatisch. Dat is begrijpelijk, want als je net met fotografie begint, dan ben je blij als je met mooie beelden thuis komt en let je niet zozeer op de techniek. Voor sommigen lijkt de overstap van automatisch naar manual daarom een grote stap, maar dat valt reuze mee! Zolang je de belichtingsdriehoek begrijpt en weet hoe je dit toe kunt passen.
ISO behoort tot de belichtingsdriehoek. Lees meer over de belichtingsdriehoek en de andere instellingen:
Wat is ISO?
ISO staat voor de lichtgevoeligheid van je sensor. Hoe hoger het ISO-getal, hoe lichtgevoeliger de sensor is, hoe minder licht jouw camera nodig heeft voor een goed belichte foto. Wanneer gebruik je de instelling ISO?
ISO gebruik je om een goed belichte foto te krijgen als dit niet lukt met de combinatie van een goede sluitertijd en diafragma. ISO heeft namelijk een nare eigenschap: hoe hoger je je ISO instelt, hoe meer ruis je zult zien. Dit benadeelt de kwaliteit van je foto. Ruis laat zich zien als kleine korreltjes of als afwijking in de kleur van de pixels. Op je LCD-scherm zal je dit niet altijd heel snel zien, maar ingezoomd op een beeldscherm of als de foto geprint is zie je dat wel. Ondanks dat ruis goed te verminderen valt in de nabewerking is het aan te raden om je ISO altijd zo laag mogelijk te houden, tenzij het niet anders kan.
Je kunt ISO ook gebruiken om juist ruis te creëren in je foto’s. Nu hoor ik je denken: ruis in je foto’s, dat is toch helemaal niet mooi?! Nou, in veel gevallen kan dit juist iets toevoegen aan je foto, bijvoorbeeld als je in zwart wit fotografeert. Ruis in de foto benadrukt dan dat vintage gevoel wat je vroeger had met analoge fotografie.
Ouderwetse filmrolletjes hebben een vaste ISO waarde, anders dan de moderne camera’s van nu. Bij de meeste camera’s is de minimale ISO waarde 100 en de maximale iso waarde 25600. Dit varieert per camera. Het kan zijn dat jouw camera bijvoorbeeld ISO 64 als laagste waarde heeft of 12800 als hoogste waarde. Hoe je de ISO in kunt stellen? Dat kan via een aparte knop op je body.
Tijdens avondfotografie fotografeer je 9 van de 10 keer vanaf een stabiele ondergrond zoals een muurtje of een statief. Om een goed belichte foto te krijgen kies je de juiste sluitertijd. Is je foto bij 10 seconden te donker? Zet dan niet je ISO hoger! Dit gaat ten koste van je resultaat. Als je je foto lichter wilt maken, verleng dan simpelweg je sluitertijd.
De standaard ISO-waarde is op de meeste camera’s ISO 100 en kan verhoogd worden tot bijvoorbeeld ISO 6400 of 12800. Elke stap extra ISO (100, 200, 400, 800, 1600, 3200, 6400, 12800) levert een verdubbeling van de hoeveelheid licht dat op de sensor valt. Elke stap verhoging van de ISO-waarde levert, rekening houdend met de grote drie, een halvering van de sluitertijd op.
Wanneer kies je voor een hogere ISO?
Bovenstaande foto is gemaakt tijdens het Amsterdam Light Festival. Je ziet het kunstwerk dat enorm veel licht geeft en je ziet de fotograaf. Valt het je op dat de fotograaf er scherp uit ziet en niet is bewogen? Dat komt omdat er bij deze foto geen lange sluitertijd is gebruikt. Dit is een bewuste keuze, omdat ik wilde dat de fotograaf er scherp op stond. Hiervoor moest ik een kortere sluitertijd gebruiken van 1/60. Een kortere sluitertijd betekent dat de camera minder licht opneemt. Daarom heb ik ook gekozen voor een open diafragma, diafragma 2.8. De foto werd toen nog steeds te donker, dus heb ik mijn ISO-waarde verhoogd om tot een goed belicht beeld te kunnen komen. Er zit ruis in de foto, maar de ruis valt niet op. Dit is dus een voorbeeld waarbij je zonder al teveel kwaliteitsverlies je ISO kunt verhogen.
Gratis: Belichtingsdriehoek cheat sheets
Het kennen van de belichtingsdriehoek is van essentieel belang bij avondfotografie en bij fotografie in het algemeen. Tegelijkertijd is het ook de meest lastige stof om te begrijpen èn te onthouden. Om je te helpen hebben we twee handige cheat sheets voor je gemaakt. Deze kan je altijd raadplegen als je niet meer weet wat de belichtingsdriehoek doet en wat je moet instellen om een foto lichter of donkerder te maken.
