Bij sterrenfotografie ben je gebonden aan een maximale sluitertijd. Als je sluitertijd te lang is worden sterren kleine streepjes door de draaiing van de aarde. Toch wil je je sluitertijd zo lang mogelijk maken, omdat je hiermee de meeste details en scherpte kunt behalen. Maar hoe kan je dan toch een lange sluitertijd kiezen zonder dat sterren streepjes worden? Dat kan met een startracker. Corné Ouwehand vertelt meer.

In de wereld van astrofotografie draait alles om héle lange sluitertijden zodat er zoveel mogelijk licht op de sensor valt. Bij astrofotografie zonder startracker ben je gebonden aan een maximale sluitertijd, afhankelijk van het aantal millimeters van je lens. Met een startracker ben je niet gebonden aan een maximale sluitertijd en kan de sluitertijd oplopen tot enkele minuten. In dit artikel wil ik jullie meenemen naar Melkwegfotografie met een startracker en de bijbehorende nabewerking.

Wat is een startracker?

Een tracker is een apparaat die als het ware de draaiing van de aarde compenseert. Een tracker volgt de baan van de sterren waardoor je géén streepjes zult zien. Zo kun je ontzettend lang belichten waardoor je ISO-waarde lager kan blijven en je meer details en scherpte in je foto kunt vastleggen.

Er zijn diverse trackers te koop in vele verschillende soorten en maten en in iedere prijsklasse. Voor Melkwegfotografie heb je geen hele dure tracker nodig. Een simpele tracker die doet wat ie hoort te doen is voldoende. Wil je toch wat meer ‘deepsky’ foto’s maken met een telelens of telescoop, dan is een tracker die wat meer gewicht aankan en wat degelijker is gebouwd een betere keuze.

Ik maak zelf gebruik van de Omegon Minitrack Lx2. Dit is één van de goedkoopste trackers op de markt, maar meer dan voldoende voor mijn fotografie.

Hoe gebruik je een startracker?

De tracker monteer je op je statief. Zorg voor een zwaar en stabiel statief zodat er zo min mogelijk beweging kan ontstaan. Ieder statief heeft een net iets andere werking, maar de grote lijnen zijn allemaal gelijk. Ze hebben immers hetzelfde doel; het bieden van stabiliteit.

Omegon Tracking LX2 startracker.

Er zijn trackers welke een mechanische werking hebben, zoals de Omegon Minitrack welke ik in bezit heb, en trackers welke op accu en/of netstroom werken. De tracker kun je ‘uitlijnen’ op de Poolster. Dat is een nauwkeurig klusje. Dit bepaalt namelijk hoe goed je tracker daadwerkelijk de sterren volgt. Bij een niet goed uitgelijnde tracker zul je sneller startrails krijgen en minder lang kunnen belichten. Neem hier dus de tijd voor. Daar heb je achteraf alleen maar profijt van.

Nadat je je tracker hebt opgesteld kun je je camera bevestigen en aan de slag. Hierbij is het belangrijk dat je niet meer je statief verplaatst of er per ongeluk tegenaan stoot, want dan is je pooluitlijning weer minder accuraat. Zorg dat je je statief ergens neerzet en hem daarna niet meer hoeft te verplaatsen!

Instellingen

De instellingen variëren enorm. Dit is afhankelijk van het doel van wat je wilt fotograferen en de omstandigheden. Wat ik zelf altijd toepas is in principe ervan uitgaan dat je een zo lang mogelijke sluitertijd wilt. Hierdoor kan je ISO-waarde redelijk laag blijven en kan je er soms voor kiezen om je diafragma iets dichter te zetten, bijvoorbeeld naar f 4. Hierdoor zijn je sterren vaak nét iets scherper. Als je immers toch minutenlang kunt belichten heb je niet per se een lichtsterke lens nodig met een extreem laag f-getal. Ik kan dus eigenlijk geen concreet antwoord geven op welke instellingen je moet gebruiken. Dit is een beetje trial en error, een paar testshots maken en steeds anticiperen op wat je ziet.

Stacken

Als je eenmaal de benodigde foto’s hebt geschoten heb je de mogelijkheid om deze te gaan stacken. Door de foto’s te stacken (lees: stapelen) worden je foto’s scherper. Hier zijn speciale programma’s voor zoals bijvoorbeeld Deepskystacker, Sequator, Astro Pixel Processor, Siril en Photoshop.

Persoonlijk werk ik veel met DeepSkyStacker; een basic programma om je beelden mee te stacken. Voor hoe je precies te werk gaat in de diverse stacking programma’s verwijs ik je naar Youtube. Daar zijn veel tutorials te vinden. Dat is voor dit artikel te uitgebreid om te beschrijven en daarbij is het handiger om daar een beeld bij te hebben middels een videotutorial.

Nabewerking

Als de beelden eenmaal gestacked zijn open ik het bestand in Adobe Photoshop. Nabewerking is een vrij persoonlijk iets. De een houdt van een natuurlijke weergave, de ander juist van een wat extremere nabewerking. Persoonlijk doe ik na het stacken via Photoshop eerst iets aan de levels. Hiermee krijg je wat meer contrast en probeer je de Melkweg wat duidelijker in beeld te krijgen. Hierna ga ik naar curven. Dit is een beetje hetzelfde als de levels, maar kan je wat specifieker in het histogram bepaalde punten uitlichten.

Als ik dan eenmaal tevreden ben gaan we de kleuren terugbrengen, na het stacken krijg je namelijk een wat plat, kleurloos beeld. Dit kan je heel simpel doen door de levendigheid en saturatie wat op te schroeven naar persoonlijke voorkeur. Je zult dan zien dat je kleuren terugkomen. Daarna kun je nog allerlei persoonlijke tinten toevoegen, maar dit is een goede basis.

De voorgrond

De voorgrond, dat is nog een losstaand ding. Doordat de startracker met de sterren meebeweegt, wordt de voorgrond onscherp. Nadat je dus je beelden hebt geschoten met de startracker, moet je de startracker even uitzetten en opnieuw een foto maken, zodat je een losse, scherpe foto hebt van de voorgrond, zonder bewegingsonscherpte. Deze moet je in Photoshop over de ‘bewogen’ voorgrond van de gestackte foto plaatsen. Dit is soms echt een hels karwei, zeker als je een moeilijke voorgrond hebt met bomen, struiken of andere voorwerpen in de voorgrond. Hier kan soms ook de meeste tijd in gaan zitten om dat goed voor elkaar te krijgen. Ook hiervoor verwijs ik naar diverse tutorials op youtube, waar goed te zien is hoe je dit doet.

Overige info

Een aantal laatste dingetjes wil ik graag hier nog even toelichten. Los van alle bovenstaande informatie is er namelijk nog wat meer nodig.

Om te beginnen heb je natuurlijk zoals reeds eerder genoemd in dit artikel een degelijk statief nodig. Zonder dit ben je nergens. Ten tweede is de locatie ook zéér belangrijk. Hoe donkerder hoe beter. Er zijn diverse apps en websites waar je kan zien hoe het gesteld is met de lichtvervuiling in Nederland, zoals Deepskymap of Light Pollution Map. Op basis van deze informatie kun je in Google Maps op zoek naar een mooie locatie.

Wat ook handig is is een afstandsbediening. Het liefst een die wat uitgebreider is waarbij je bijvoorbeeld instellen hoe lang je wilt belichten, hoeveel shots je wilt maken etc. Zorg daarnaast voor warme kleding, wat eten en drinken en soms is een stoeltje ook fijn. Zoals ik net al zei, het draait niet alleen om de foto, maar ook om de beleving. Ga er lekker bij zitten en geniet van wat je ziet. Met een verrekijker is het ook leuk om de hemel af te speuren naar sterrencluster, nevels en andere sterrenstelsels. Kortom, maak er wat moois van en geniet!

Wil je meer prachtige foto’s zien van Corne? Bezoek dan zijn Facebookpagina!

Gratis e-book: 10 waardevolle tips voor optimale scherpte

Zelfs de kleinste trilling kan voor onscherpe foto’s zorgen. Voorkom onscherpe foto’s door dit e-book in huis te halen! Deze 10 tips zullen jouw scherpte gegarandeerd verbeteren. Het e-book vertelt o.a. over:

• Diafragma
• Gebruiken van de spiegelopklapfunctie
• Vind de sweet spot

Download hier het gratis e-book!