Tips voor handmatig scherpstellen – wanneer de autofocus niet doet wat jij wil
Je autofocus heeft het vaak bij het rechte eind, maar er zijn situaties waarbij je autofocus hulp nodig heeft. In dat geval ga je over op handmatig scherpstellen. Het handmatig scherpstellen vergt wat oefenen, maar als het eenmaal in je systeem zit gaat het vanzelf. Stel je voor dat je automatische focus niet kan scherpstellen of niet op het juiste punt scherp stelt. Dan kan je twee dingen doen: naar huis gaan of… Handmatig scherpstellen.
Waarom stelt jouw camera soms niet automatisch scherp?
Dat is omdat de camera geen punt kan vinden om op scherp te stellen. De camera blijft dan zoeken naar een punt om op scherp te stellen, maar als dat er niet is gaat dat simpelweg niet lukken. Probeer maar eens scherp te stellen op een wit vlak of als er te weinig licht is. Dat wordt heel lastig. Het kan ook zijn dat jouw camera op het verkeerde punt scherp stelt, bijvoorbeeld in de achtergrond en niet op de voorgrond. Iets wat bijvoorbeeld vaak voorkomt bij macro- of productfotografie. In beide gevallen ga je over op handmatig scherpstellen. Handmatig scherpstellen kan op twee manieren:
Tip 1: Handmatig scherpstellen via je LCD-scherm
Om handmatig te kunnen scherpstellen zet je de autofocus (AF) op het objectief uit. Je zet het schuifje dan op manuele focus (MF). Als je nu de ontspanknop indrukt merk je dat de camera niet meer automatisch scherp stelt. Het scherpstellen doe je nu handmatig door aan je scherpstelring van het objectief te draaien.
Schakel vervolgens over naar de Live View van je camera. Je kijkt nu niet meer door de zoeker, maar via het LCD-scherm. Bepaal je compositie en zoek via je LCD-scherm naar een heldere lichtbron of structuur; een punt waarvan jij kan zien dat je beeld scherp wordt. Wanneer je zo’n punt hebt gevonden, zoom dan in met de vergrootglaasjes op dit punt via je LCD-scherm (zie afbeelding). Let op: dit inzoomen doe je dus niet met je lens. Draai vervolgens heel rustig aan de scherpstelring van je lens. Je ziet het beeld dan langzaam scherp en onscherp worden. Draai net zolang aan je scherpstelring totdat de lichtbron zo klein mogelijk wordt of totdat je structuur goed zichtbaar wordt.
De vergrootglaasjes +-
Handmatig scherpstellen via de scherpstelring.
Tip 2: Stel scherp op oneindig
Je kunt ook op een tweede manier handmatig scherpstellen, namelijk door je objectief op oneindig te zetten, op ‘Infinity’. Dit is te herkennen aan het logo op het objectief, een soort gekantelde acht (∞). Toen er nog geen autofocus was was dit dé manier om snel scherp te stellen zonder ingewikkeld hyperfocaal scherp te stellen. Op oneindig scherpstellen is enorm handig als je de maan of sterren gaat fotograferen. Er is dan vaak zo weinig licht dat het zelfs lastig is om handmatig scherp te stellen via je LCD-scherm. Scherpstellen op oneindig is dan een goed uitgangspunt. Het kan zijn dat jouw lens precies op of net na het streepje scherp wordt, want dat is niet bij elke lens hetzelfde. Dit kan je dus het beste even in de praktijk testen. Probeer het eens!
Lens met Infinity logo.
Hulpmiddelen
Het kan soms voorkomen dat het zo donker is dat je geen structuur of heldere lichtbron kunt vinden om handmatig op scherp te stellen. Je kan in dat geval op oneindig scherpstellen, maar er is nog een andere manier. Je kunt namelijk zelf een structuur of heldere lichtbron creëren. Probeer het bijvoorbeeld eens met de zaklamp van je telefoon. Je kan op de zaklamp zelf scherpstellen of met de zaklamp ergens op schijnen waardoor je wel kunt zien of je goed handmatig scherp stelt.
Niet elke camera is hetzelfde
Het gros van de camera’s heeft deze vergrootglaasjes op de camera. Er zijn echter merken die dit anders doen zoals Sony of Olympus. Het kan voorkomen dat jouw camera maakt van ‘magnifying’ en ‘focus peaking’. In plaats van de vergrootglaasjes kan het zo zijn dat jouw camera automatisch al inzoomt zodra je aan de scherpstelring draait. Met behulp van focus peaking kan je zien wat er in je beeld scherp wordt. Het gebied dat scherp is kleur dan rood of je ziet strepen.
Voorbeeld van focus peaking bij Sony.
Een juist diafragma
Door gebruik te maken van het juiste diafragma kan je je complete beeld van voor tot achter volledig scherp krijgen. Het juiste diafragma dat hierbij hoort begint bij f 8 en stopt bij ongeveer f 16. Bij f 16 of f 22 kan er diffractie optreden en dat betekent dat je verlies in scherpte zal krijgen. F 11 is over het algemeen de gouden middenweg. Door meerdere testfoto’s te maken met meerdere diafragma’s kan jij bekijken bij welk diafragma en bij welke lens je de meest scherpe foto krijgt. Dat wordt de sweet spot genoemd. Lees meer over de sweet spot van je lens.
De afstand tot je onderwerp is erg belangrijk. Hoe dichter jij op je onderwerp zit, hoe moeilijker het wordt om je beeld volledig scherp te krijgen, ook met het juiste diafragma. Worden jouw voorgrond en achtergrond niet helemaal scherp, probeer dan iets meer afstand te nemen.
Controleer altijd je foto achteraf
Het is zonde als je thuis achter je computer ziet dat je foto toch niet lekker scherp is of niet scherp is op het punt waarop je wil dat het scherp is. Zoom nadat je de foto gemaakt hebt nog even in op de foto om de scherpte te controleren. Zo niet, pas dan de focus aan en maak de foto opnieuw.
Je zal gaan merken dat je er veel baat bij hebt als je deze handelingen beheerst, omdat je zelf alle controle hebt. Handmatig scherpstellen is namelijk niet alleen handig bij nachtfotografie, maar ook bij portret of macrofotografie waarbij de autofocus soms op het verkeerde punt wilt scherpstellen. Het handmatig scherpstellen vergt oefenen, maar als het eenmaal in je systeem zit gaat het helemaal vanzelf.
Gratis e-book: 10 waardevolle tips voor optimale scherpte
Zelfs de kleinste trilling kan voor onscherpe foto’s zorgen. Voorkom onscherpe foto’s door dit e-book in huis te halen! Deze 10 tips zullen jouw scherpte gegarandeerd verbeteren. Het e-book vertelt o.a. over:
- Diafragma
- Gebruiken van de spiegelopklapfunctie
- Vind de sweet spot
